ทุ่ม100 ล้านเชื่อมป่าแก้ปัญหาคนทะเลาะช้าง

"ยูเอ็นดีพี" ทุ่ม 100 ล้านเชื่อม 2 ป่าแก้ปัญหาคนทะเลาะกับช้าง ตั้งต้น 20 ล้าน ทำ“กองทุนแทนคุณระบบนิเวศ” นำร่องผืนป่าตะวันออกเขาชะเมา-อ่างฤาไน

เมื่อวันที่ 15 มี.ค.นายทรงธรรม สุขสว่าง ผอ.สถาบันนวัตกรรมอุทยานแห่งชาติ และพื้นที่คุ้มครอง กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เปิดเผยว่า จากกรณีปัญหาช้างป่าที่ออกมารบกวนและทำลายพืชผลทางการเกษตรของชาวบ้าน จนส่งผลให้เกิดความขัดแย้งระหว่างคนกับช้าง ในหลายกรณีโดยล่าสุด เมื่อวันที่ 12 มี.ค.ที่ผ่านมามีโขลงช้างออกจากป่าประมาณ 20 ตัวลงมาจากอุทยานฯ เขาชะเมา-เขาวง จ.ระยอง ในบริเวณรอยต่อกับเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤาไน จ.ฉะเชิงเทรา และรบกวนพืชไร่ของชาวบ้านซึ่งปัญหานี้เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ขณะนี้กรมอุทยานฯ กำลังศึกษาแนวทางการจัดตั้งกองทุนค่าแทนคุณระบบนิเวศหรือเรียกว่าค่าชดเชยสิ่งแวดล้อม ซึ่งใครใช้ประโยชน์จากระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อมที่มีต้นทุนแม้จะมองไม่เห็น  ไม่ว่าจะเป็น น้ำ ป่า ต้องจ่ายค่าชดเชยกลับมาเพื่อรักษาระบบนิเวศให้สมดุล
 

“โดยกรมอุทยานฯ ได้ร่วมกับสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิดา) ศึกษาคุณค่าของผืนป่าโดยนำร่องที่ผืนป่าตะวันออก ในพื้นที่อุทยานฯ เขาชะเมา เขาวง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอ่างไน เป็นต้น เพื่อประเมินมูลค่าคุณค่าของระบบนิเวศในพื้นที่ ก่อนจัดตั้งเป็นกองทุนฯ ดังกล่าว  โดยเบื้องต้นได้หารือกับสำนักงานโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (ยูเอ็นดีพี) ซึ่งสนับสนุนงบประมาณดำเนินการในเรื่องนี้ จำนวน  3.1 ล้านดอลล่าร์ หรือประมาณ 100 ล้านบาท เพื่อดำเนินการโครงการต่างๆ ในพื้นที่ป่าทั่วประเทศ โดยเรื่องช้างป่าเป็นกรณีแรกที่ยูเอ็นดีพีจะดูการแก้ปัญหาในเรื่องการทำแนวเชื่อมผืนป่า โดยจะนำร่องในผืนป่าตะวันออกเป็นพื้นที่แรก คาดว่าจะใช้เงินในการจัดตั้งกองทุนฯ เบื้องต้นประมาณ 20 ล้านบาท”
 

นายทรงธรรม กล่าวอีกว่า  ทั้งนี้แนวทางในเรื่องการเชื่อมแนวป่าระหว่างอุทยานฯ เขาชะเมาฯ กับเขตรักษาพันธุ์ฯ อ่างฤาไนนั้น และจะดูความเป็นไปในการจ่ายค่าชดเชยให้กับชาวบ้านโดยไม่ต้องทำการเกษตรหรือจะมีแนวทางอย่างไร เช่น การปลูกพืชไร่ พืชอาหารช้าง ที่เหมาะสมเพื่อให้ชุมชนที่อยู่ในรอยต่อของป่าที่เป็นพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาตินี้ร่วมดูแลพื้นที่เพื่อไม่เกิดปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับช้าง ที่สำคัญในการจัดตั้งกองทุนฯ จะดึงภาคเอกชนที่อยู่ในนิคมอุตสาหกรรมภาคตะวันออก เช่น นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด ซึ่งใช้ประโยชน์จากระบบนิเวศผืนป่าตะวันออกในการเป็นแหล่งต้นน้ำของน้ำที่ใช้ในอุตสาหกรรมเข้ามาร่วมในการดำเนินการด้วย  ซึ่งที่ผ่านมามีการประชุมกับภาคธุรกิจดังกล่าวแล้วและเห็นด้วยในหลักการ จากนั้นในเดือน เม.ย.นี้จะมีการจัดประชุมหารือกับชาวบ้านและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอีกครั้ง เพื่อหาแนวทางดำเนินการร่วมกันให้เป็นรูปธรรม และนำเสนอรายละเอียดต่อกรมอุทยานฯ ต่อไป 

อย่างไรก็ตามในประเด็นชุมชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่รอยต่อของป่าทั้ง 2 ผืน  ซึ่งเป็นพื้นที่ป่าสงวนฯ และเป็นการบุกรุกเข้ามาอยู่ ถึงแม้คนที่เข้ามาอยู่แบบไม่มีเอกสารสิทธิ การจะเข้าไปอพยพนั้นคงต้องมีการศึกษาให้รอบคอบ แต่เบื้องต้นแนวทางคือจะมีการจ่ายค่าตอบแทนชดเชย และให้อยู่ในพื้นที่ต่ออย่างเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
 

ด้านนายธรรมนูญ เต็มไชย หัวหน้าศูนย์นวัตกรรมอุทยานแห่งชาติ และพื้นที่คุ้มครอง จ.เพชรบุรี คณะทำงานโครงการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพบริเวณแนวเชื่อมต่อระบบนิเวศระหว่างเขตรักษาพันธุ์ฯ เขาอ่างฤาไน-อุทยานฯ เขาชะเมา กล่าวว่า จากการลงพื้นที่สำรวจรอยต่อระหว่างเขาอ่างฤาไนกับเขาขะเมา พบมีสัตว์ใช้พื้นที่หากินได้ แก่ กระทิง เลียงผา กวางป่า วัวแดง แต่สัตว์ที่ใช้ประโยชน์ในทางข้ามมากที่สุดคือช้างป่า ที่ข้ามไปมาระหว่าง 2 พื้นที่  คาดมีไม่น้อยกว่า 50 เชือก  โดยบริเวณรอยต่อระหว่างผืนป่าทั้ง 2 มีระยะทางเพียงแค่ 2-3 ก.ม. มีทั้งส่วนที่เป็นผืนป่าเชื่อมต่อกัน และจุดที่เป็นชุมชนเข้ามาอยู่อาศัยจำนวน 80 ครัวเรือน มีการทำเกษตร เช่น ยางพารา เป็นต้น  เบื้องต้นจากการสอบถามชาวบ้านทราบว่าไม่ใช่เจ้าของที่แท้จริง แต่เป็นเพียงคนดูแลที่ดิน และส่วนใหญ่มีใบ ภทบ. 5 รับรองการใช้ประโยชน์เท่านั้น สิ่งสำคัญต้องมีการหารือกับชุมชนบริเวณนี้ในการร่วมกันดูแลพื้นที่ป่าและสัตว์ป่า
 

ขณะที่แหล่งข่าวจากกรมอุทยานฯ กล่าวว่า สำหรับปัญหาที่เกิดขึ้นในอุทยานฯ แก่งกระจาน จ.เพชรบุรี การลักลอบยิงช้างเกิดจากการสร้างแหล่งอาหารและแหล่งเก็บน้ำของกรมชลประทาณบริเวณชายป่า โดยเฉพาะในพื้นที่ ต.ป่าเด็ง ทำให้ช้างลงมาหาแหล่งน้ำ จนออกมานอกป่าและกลายเป็นเป้าให้คนล่าได้โดยง่าย สำหรับบริเวณ ต.ป่าเด็ง นั้นจะใช้เรื่องการเชื่อมต่อแนวป่า หรือสะพานช้างสำหรับช้างเดินข้ามไปมาลำบากมาก เพราะบริเวณดังกล่าวเป็นพื้นที่ชุมชนและมีแหล่งอาหารของช้าง ที่สำคัญกรณีแก่งกระจานไม่ใช่ปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับช้าง แต่เป็นปัญหาด้านการป้องกันมากกว่า เพราะมีการเข้ามายิงแม่ช้างเพื่อเอาลูกช้าง การป้องกันจึงเป็นเรื่องสำคัญ